Denkt u bij gevaarlijke stoffen aan asbest en bedrijven in de chemie? Logisch, maar veel meer werknemers hebben te maken met gevaarlijke stoffen. Mogelijk ook bij u op de zaak. Denk hierbij aan de uitstoot van machines of het practicumlokaal op school. Hoe zit het bij u op het bedrijf?
Grote impact gevaarlijke stoffen
Jaarlijks sterven er naar schatting bijna 3.000 mensen door gevaarlijke stoffen. Volgens het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid loopt één op de zes werknemers het risico om ziek te worden omdat er gevaarlijke stoffen zijn op het werk. Dat betekent dat ruim een miljoen Nederlanders te maken heeft met gevaarlijke stoffen op het werk.
Veel gevaarlijke stoffen zijn niet zichtbaar
“Lang niet alle gevaarlijke stoffen zitten herkenbaar in een potje met daarop een etiket met gevarensymbolen”, vertelt Frank Peters, arbeidshygiënist en hoger veiligheidskundige bij ArboNed. “Bij gevaarlijke stoffen gaat het niet alleen om vervaardigde chemicaliën, maar ook om stoffen die ontstaan door processen, zoals houtstof, kwartsstof, lasrook en dieseluitlaatgassen of in de natuur voorkomende stoffen zoals ruwe olie of bloemmeel.”
Het werken met gevaarlijke stoffen komt dus voor in heel veel verschillende branches en dat realiseren veel bedrijven en organisaties zich niet. “Zoals op scholen. Als zij een practicumlokaal hebben, staan daar ook vaak gevaarlijke stoffen. Of neem het vak beeldende vorming, waar bijvoorbeeld hout wordt bewerkt.”
Wat zijn de risico’s van gevaarlijke stoffen?
Gevaarlijke stoffen kunnen verschillende gezondheidseffecten veroorzaken. Dit is afhankelijk van de schadelijkheid van de stof, de hoeveelheid waaraan je wordt blootgesteld en de duur van de blootstelling (eenmalige kortdurende of langdurige blootstelling).
- Gezondheidseffecten op de lange termijn zijn bijvoorbeeld luchtwegaandoeningen (zoals astma), schade aan inwendige organen, waaronder de hersenen en het zenuwstelsel, en beroepskanker.
- Gezondheidsschade die acuut of op korte termijn kan optreden zoals vergiftiging, allergieën, huidaandoeningen (eczeem, verbranding) of voortplantingsproblemen.
De blootstelling aan gevaarlijke stoffen kan op verschillende manieren plaatsvinden. Stoffen kunnen worden ingeademd (damp, gas, kleine stofdeeltjes), via de huid worden opgenomen (contact, spatten), of het lichaam binnendringen via de mond (eten, roken). Lichamelijk zwaar werk of hitte kan de opname van giftige stoffen versnellen, waardoor de risico’s van gevaarlijke stoffen nog groter worden.
Hoe weet ik of ik met gevaarlijke stoffen werk?
Het thema gevaarlijke stoffen is heel complex, juist omdat niet altijd direct duidelijk is dat er sprake is van gevaarlijke stoffen.
Frank Peters: “Elk bedrijf is verplicht een actuele Risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) te hebben. De RI&E vormt de basis voor een veilige en gezonde werkomgeving waarbij het onderwerp ‘gevaarlijke stoffen’ in een verdiepende RI&E aan de orde hoort te komen. In één op de drie bedrijven wordt gewerkt met gevaarlijke stoffen, maar het lastige is dat veel organisaties zich helemaal niet realiseren dat ze te maken hebben met gevaarlijke stoffen. Ook vinden bedrijven het in de praktijk lastig om invulling te geven aan de verdiepende RI&E gevaarlijke stoffen. Het is heel belangrijk om voor elke werkplek binnen het bedrijf goed na te gaan welke mogelijke gevaarlijke stoffen er aanwezig zijn, wat de gevaren ervan zijn en of medewerkers eraan kunnen worden blootgesteld. Organisaties kunnen de consultants van ArboNed hiervoor overigens altijd om advies vragen.”