In het december nummer van Vakblad Arbo en online staat een interview met Jan Dul, hoogleraar Technology and Human Factors bij de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit, over een wetenschappelijk onderzoek door een consortium van vijf partijen, waaronder ArboNed. Dit onderzoek richtte zich met name op de vraag: Wat gebeurt er als de overheid zich niet bemoeit met veiligheid en gezondheid binnen mkb-bedrijven? Heel veel, zegt Jan Dul. Maar uit het grootschalig meerjarig onderzoek blijkt dat bedrijven vooral investeren om economisch beter te presteren. Dul: “Kom in een bedrijf niet aan met arbomaatregelen. Je bereikt meer als je de ondernemer kunt overtuigen dat efficiënter presteren mogelijk is.”
Het onderzoek naar ‘niets doen’ richtte zich op kleinschalige productiebedrijven, 7 tot 50 werknemers, in de metaalsector. Voordat het onderzoek in de bedrijven van start ging, had het project een lange aanlooptijd. Speciaal voor het onderzoek vormden een aantal partijen ruim vijf jaar geleden al een consortium. Rotterdam School of Management en het Erasmus Medisch Centrum van de Erasmus Universiteit brachten hun bedrijfskundige en medische kennis in. Daarnaast waren VeiligheidNL, CNV Jongeren, werkgeversorganisatie Koninklijke Metaalunie en arbodienstverlener ArboNed bij het onderzoek betrokken. De gezamenlijke partners en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid financierden het onderzoek.
Performance voorop
Zonder aansporing namen 59 bedrijven in drie jaar 704 maatregelen die invloed hebben op de arbeidsomstandigheden. Dat zijn gemiddeld 4 tot 5 maatregelen per bedrijf per jaar. De maatregelen waren volgens Dul heel divers, van persoonlijke beschermingsmiddelen en tilhulpmiddelen tot een nieuw planningssysteem. Eén bedrijf investeerde twee miljoen euro in een nieuwe machine. En dat alles om veiliger en gezonder te werken? Dul: “Vrijwel nooit. Bedrijven doen het vooral vanwege de performance. De motivatie achter 81 procent van de maatregelen is verbetering van de economische prestatie van het bedrijf. Efficiënter presteren staat voorop. Slecht 15 procent komt vanuit de motivatie welbevinden, de sociale prestatie.”
Efficiënter presteren is drijfveer, arbo is bijvangst
Volgens Dul laten de resultaten van het onderzoek zien dat het overgrote deel van de bedrijven handelt vanuit prestatie. Bedrijven investeren niet zozeer in arbomaatregelen omdat er een Arbowet is. “Ja, dat gebeurt ook. Maar als dat de reden is om te investeren, dan valt het onder de 15 procent motivatie om te investeren vanuit welbevinden. In 81 procent van de gevallen is efficiënter presteren de hoofdreden.” Bedrijven nemen primair maatregelen omdat ze geloven dat dat beter is voor de organisatie, zegt Dul. Arbomaatregelen zijn bijvangst. “Men besluit om een nieuwe machine aan te schaffen, omdat die sneller werkt en meer producten kan verwerken. Als bijproduct is de nieuwe machine ook veiliger. Of het bedrijf voert een verandering door uit een economisch motief. Dan zie je als bijproduct een verbetering in veiligheid, gezondheid en welbevinden. We hebben geen aanwijzingen dat het welbevinden van mensen verslechtert door investeringen in efficiënter presteren. Het schaadt in het algemeen niet.”
Taal van de mkb’er
ArboNed zorgt ervoor dat de adviseurs over de nodige bedrijfskundige deskundigheid beschikken door hen, waar nodig, aanvullend op te leiden op dit vlak. Hierdoor begrijpen zij beter wat er binnen bedrijven economisch plaatsvindt. Henk Hummel, algemeen directeur van ArboNed benadrukt: “Wij vinden het belangrijk dat onze professionals de taal spreken van onze mkb-klanten en over de nodige specifieke kennis beschikken. De motivatie om veiliger en gezonder te werken, heeft blijkbaar vooral te maken met de economische prestatie van het bedrijf. De verbetering in veiligheid, gezondheid en welbevinden is misschien een ‘bijproduct’, maar wel een die zeer welkom en belangrijk is. Het is de manier om uiteindelijk het beste van twee werelden te realiseren: betere prestatie én beter welbevinden. Hoewel er natuurlijk altijd onderwerpen blijven waar geen ‘prestatiekant’ aan zit, zoals de langetermijneffecten van werken met kankerverwekkende stoffen.”
Kijk hier voor meer informatie over arbeidsrisico’s verlagen.